Gegevens in een database kunnen op verschillende manieren geordend worden. Als die ordening gebeurt volgende het wiskundige relationele model (voor het eerst beschreven door Edgar F. Codd in 1970) dan spreekt men van een relationele database. Het programma dat die database beheert noemt men dan een RDBMS of Relationeel Data Base Management Systeem.
Enkele bekende RDBMS programma's zijn: Microsoft Access, Microsoft SQL Server, Oracle, MySQL, DB2, Ingres, PostgreSQL, SQLite, …
Een (relationele) database is opgebouwd uit tabellen met rijen en kolommen die je kan voorstellen in een rooster waarbij de eerste rij de kolomkoppen bevat. In de vakliteratuur gebruikt men ook de benamingen: tabel (relation), record (tuple), veld (attribute).
Tussen de verschillende tabellen kunnen relaties (niet te verwarren met een wiskundige relatie) bestaan. Een sleutelgegeven uit de ene tabel wordt overgenomen in de andere tabel. Deze relaties (relationships) worden bepaalt door de "normalisatie" stappen uit te voeren (zie nog een beetje verder in deze tekst).

De eerste stap in het aanmaken van een database bestaat erin een goede naam voor de database te kiezen. De naam verwijst eventueel naar het project of naar de inhoud van de tabellen.
Je moet een zelfstandig naamwoord kiezen (enkelvoud) of woorden die verbonden zijn met een liggend streepje (underscore). Uiteraard kan je geen namen kiezen van de systeem databases bv. mysql, information_schema, …
In de tool MySQL Workbench kan je de database naam instellen door een naam te kiezen voor het “schema” (rechtermuisklik op het standaard tabblad “mydb” en “Edit Schema” uitvoeren).
Bij het gebruik van MySQL Workbench kan je “Forward Engineering” gebruiken om de database en de tabellen te laten aanmaken op basis van het door jou ontworpen database schema (menu-ingang: Database – Forward Engineer…). Je kan dan met phpMyAdmin de aangemaakte MySQL database controleren.
In de phpMyAdmin tool kan je in het tabblad “Databases” een naam ingeven voor de nieuwe database.
Met de SQLite Database Browser tool kan je ook een nieuwe SQLite database aanmaken en beheren (Android Studio heeft geen database module in de IDE).

De tabelnaam beschrijft enigszins de inhoud. De naam wordt meestal in het enkelvoud gebruikt. Soms gebruikt men een voorvoegsel bv. tbl_klant.
Als je MySQL Workbench hebt gebruikt dan zijn de tabelnamen dezelfde als de entiteitsnamen bv. tutorial, pagina, persoon, cursus, …
In de programma code kan je een “tabel”-klasse aanmaken die dezelfde naam heeft als de tabelnaam. Het doorgeven van database gegevens gebeurt dan door gebruik te maken van objecten of object-lijsten. De eigenschappen van het aangemaakte object bevatten dan de informatie uit de velden van de database tabel.

De regels voor de naamgeving van de velden van een tabel zijn eenvoudig.
• er mogen geen spaties in staan;
• woorden mogen samengevoegd worden met een liggend streepje (underscore);
• je kan woorden samenvoegen en elk woord met een hoofdletter laten beginnen (CamelCase);
• een veldnaam is uniek binnen de tabel maar kan wel opnieuw gebruikt worden in een andere tabel.
Als je steeds veldnamen en andere namen in kleine letters gebruikt zal je in de programma code later minder syntax fouten veroorzaken.

De mogelijke waarden die in een veld kunnen ingevuld worden kan je instellen door de juiste veldeigenschappen te kiezen.
Elke database ondersteunt de meeste veldtypes (of datatypes). Een MySQL (phpMyAdmin) voorbeeld.

In elke tabel moet een primaire sleutel (primary key) aangeduid worden.
De primaire sleutel indentificeert elke record in de tabel en moet uniek zijn.
Meestal wordt een afzonderlijk “id” veld toegevoegd aan elke tabel. Dit “id”-veld heeft als veldtype “INT” of “INTEGER”, mag niet “NULL” zijn en wordt automatisch verhoogt (auto_increment). Er wordt ook een index aangemaakt voor dit veld.
PK = primary key, NN = not null, AI = auto-increment (MySQL Workbench).

Door gegevens en gegevensgroepen te herschikken komt men tot een goed gestructureerde database waarin geen overtollige informatie zit.
Resultaten van berekeningen met de inhoud van andere velden kunnen steeds met een programmafunctie opnieuw uitgevoerd worden. Deze gegevens moeten niet opgenomen worden in de database.
Als bv. in een veld “taal” (van de tabel “persoon”) verschillende talen worden ingevuld dan is dit een herhalende deelverzameling.
De herhalende deelverzameling wordt dan een aparte tabel (“taal”) met een refererende sleutel die verwijst naar de primaire sleutel van de oorspronkelijke tabel en een veld waarin de taal wordt vermeld (1 record per persoon/taal).
Een tweede voorbeeld:
lidnummer
naam
adresgegevens
kinderen (naam, leeftijd, gevolgde_lessen)
=> een lid kan meerdere kinderen hebben:

lidnummer	lidnummer
naam	naam_kind
adres gegevens	leeftijd
	gevolgde_lessen

=> een kind kan meerdere lessen gevolgd hebben:

lid nummer	lid nummer	lid nummer
naam	naam_kind	naam _kind
adres gegevens	leeftijd	gevolg de_les

Sommige velden zijn slechts afhankelijk van een deel van de samengestelde primaire sleutel. Deze velden moeten in een aparte tabel geplaatst worden en het deel van de samengestelde sleutel waarvan ze afhankelijk zijn wordt toegevoegd.
Een voorbeeld:
=> nulde normaalvorm:
personeelsnummer
adresgegevens
uurloon
projecten (projectnummer, projectnaam, klantnaam, werkduur)
=> eerste normaalvorm:

personeels nummer	personeels nummer
adres gegevens	project nummer
uurloon	project naam
	klant naam
	werkduur

=> tweede normaalvorm:

personeels nummer	personeels nummer	project nummer
adres gegevens	project nummer	project naam
uurloon	werkduur	klant naam

Het veld CategorieOms is gekend als de Categoriecode gekend is. De categorie omschrijving is afhankelijk van categoriecode. Het veld CategorieOms wordt in een aparte tabel geplaatst samen met de categoriecode.
Nadat de normalisatie stappen zijn doorlopen worden aan de gegevensgroepen een naam gegeven. Deze naam is tevens de tabelnaam. In het voorbeeld hierboven kan je dus 2 tabellen aanmaken: boek en categorie.